Szkoła letnia: Język rosyjski na obszarze postsowieckim: narzędzie komunikacji międzykulturowej, kształtowania relacji społecznych czy obcej ekspansji kulturowej?

W ramach realizowanej w 22.09.2023-29.09.2023 przez Katedrę Studiów Intekrulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Szkoły Letniej „Język rosyjski na obszarze postsowieckim: narzędzie komunikacji międzykulturowej, kształtowania relacji społecznych czy obcej ekspansji kulturowej?” poszukiwaliśmy odpowiedzi na pytania o rolę, zasięu języka rosyjskiego, jego zastosowań i recepcji.

Szkoła Letnia odbywała się w Gruzji – Tbilisi, Gori, Batumi, dzięki czemu mogliśmy poznać całkowicie czasem odmienny stosunek do tego języka. Choć wybór miejsca Szkoły może się to wydawać paradoksem, ponieważ kultura gruzińska należy do zupełnie innego kręgu niż kultury słowiańskie, to Gruzja jest znakomitym miejscem dla zrozumienia różnego rodzaju mechanizmów oddziaływania kulturowego. Schematy przemocy kulturowej pozostają niezmienne. Dzięki analizie sytuacji z zupełnie innej perspektywy lepiej mogliśmy więc zrozumieć zasady i kolejne fazy działań rosyfikacyjnych. Gruzja wyróżnia się ona na tle innych krajów dawnego ZSRS między innymi tym, że aż do 1978 roku rosyjski nie był w Gruzińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej językiem urzędowym.

Z innymi państwami znajdującymi się niemal pół wieku pod okupacją sowiecką łączy Gruzję natomiast trudne doświadczenie represji, czy pacyfikacji wszystkich przejawów dążenia do zachowania odrębności.

Co ważne, przejawiający się w wersji łagodniejszej (instytucje kultury ukazujące wyższość kultury rosyjskiej nad kulturami lokalnymi) i zdecydowanej (zakazy, nakazy), rosyjski imperializm kulturowy wyraźnie widoczny jest na długo przed powstaniem ZSRS.

Przynajmniej od czasu zawarcia w 1783 r. traktatu gieorgijewskiego, na mocy którego Rosja zobowiązała się do bronić terytorium Gruzji przed Turkami.

Przed Turkami Gruzji wówczas nie obroniono, za to w 1801 roku Paweł I włączył osłabioną wojnami Gruzję do Imperium Rosyjskiego.

Podobnych analogii z historią innych krajów ESW było znacznie więcej.

Szkoła Letnia finansowana była ze środków Programu ZIP