Prof. dr hab. Aleksander Wirpsza (28.02.1946—15.10.2024), od ponad ćwierćwiecza związany z Katedrą, a od niedawna Instytutem Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej na Wydziale Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, był świetnym, charyzmatycznym wykładowcą, znakomitym i uważnym literaturoznawcą, kulturoznawcą. Erudyta, znany szerokiej publiczności czytelników jako Leszek Szaruga, poeta, pisarz, eseista, redaktor, krytyk literacki, tłumacz literatury rosyjskiej, ukraińskiej, niemieckiej.
Pseudonimu „Leszek Szaruga” używał konsekwentnie od 1968 roku, kiedy to za udział w wydarzeniach marcowych został relegowany ze studiów na Uniwersytecie Warszawskim. Studia jednak skończył, z opóźnieniem; wrócił też na Uniwersytet Warszawski już jako wykładowca, po latach pracy na emigracji, m.in. w ramach współpracy z polskimi redakcjami BBC, Radia Wolna Europa, Deutsche Welle oraz środowiskami emigracyjnymi między innymi skupionymi wokół paryskiej „Kultury”. Współpracował z miesięcznikiem „Nowaja Polsza” i kwartalnikiem „Przegląd Polityczny”.
Był autorem setek prac. Opublikował powieści, m.in. Zdjęcie (2008), Podróż mego życia (2010) i Dane elementarne (2014). Pudło (1981), Tym czasem (2001), Wodna pieczęć (2001), Das foto, (2011), …zmowa kontrolowana, (2014), Dane elementarne, (2008).
Wydał kilkadziesiąt tomów poetyckich: Wiersze (1980), Nie ma poezji (1981), Czas morowy (1982), Przez zaciśnięte zęby (1986), Mgły (1987), Po wszystkim (1991), Klucz od przepaści (1994), Skupienie (1996), Każdy jest kimś (2000), Panu Tadeuszowi (2001), Mówienia (2004), Życiowy wybór (2006), Blag (2008), Łowca (2021), Mucha (2021), Na języki (2022), Jeszcze trochę inne historie (2022), List (2023)
Spod pióra Szarugi wyszło kilkadziesiąt tomów eseistyki, np.: Własnymi słowami (1979), Szkoła polska (1984), Walka o godność. Poezja polska w latach 1939–1988. Zarys głównych problemów (1988), W Polsce, czyli Nigdzie (1988), Wobec cenzury: kostium kościelny w prozie polskiej. Wobec totalitaryzmu (1994), Zapis Zarys monograficzny. Biblioteka Zawartości (1994), Dochodzenie do siebie (1997), Powrót poetów (1997), Milczenie i krzyk. Pięć esejów z powodu Młodej Polski (1997), Historia – państwo – literatura (1999), Co czytamy? Prasa literacka 1945-1995 (1999), Kazimierz Brakoniecki (2000), Erwin Kruk (2000).
W najbliższych dniach ukaże się ostatnia praca Leszka Szarugi: Tożsamość Międzymorza, która stanowi swoiste podsumowanie długoletnich rozważań Aleksandra Wirpszy nad regionem i kulturą Europy Środkowo-Wschodniej.
Był także cenionym tłumaczem z języka niemieckiego: przekładał utwory Rose Ausländer, Barbary Köhler i Hermana Hessego. Tłumaczył również wiersze Herty Müller z tomów Die blassen Herren mit den Mokkatassen oraz Vater telefoniert mit den Fliegen zebranych w książce Kolaże (2013).
Choć otrzymał wiele odznaczeń, w tym najważniejszych państwowych, m.in. Nagrodę Kościelskich (1986), nagrodę literacką „Kultury” (1999), Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis” (2009), nie zatracił ujmującej bezpośredniości w relacjach ze współpracownikami i studentami oraz autoironii.
Wraz z Jego odejściem zamknęła się ważna karta w historii – polskiej literatury, nauki, a także naszego Instytutu.
Leszku, będzie nam Cię bardzo brakowało.
Koleżanki i Koledzy z Instytutu Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Wydziału Lingwistyki Stosowanej UW
Dokonaj wpisu do księgi kondolencyjnej
