Pracownia Badań nad Kulturą Pogranicza

ZESPÓŁ

prof. dr hab. Aleksander Wirpsza
dr Marcin Niemojewski
dr Grzegorz Gąsior – kierownik pracownik
dr Justyna Szlachta-Ignatowicz

Europa Środkowo-Wschodnia jest obszarem szczególnym pod względem różnorodnych powiązań kulturowych. Na powstałe zjawisko dyfuzji kultur wpłynęły niewątpliwie konsekwencje wszelkich zmian granic, przesiedlenia ludności jak również dający się zaobserwować odradzający się w ostatnich trzech dekadach renesans regionalizmu. Członkostwo wielu państw Europy Środkowo-Wschodniej w strukturach Unii Europejskiej spowodowało odżycie ruchów regionalnych, które w obawie przed globalizacją zaczęły manifestować swą indywidualność.

Wszystkie te zjawiska nie mogły przejść bez echa wśród badaczy. Antropolodzy, etnolodzy, kulturoznawcy jak również literaturoznawcy, lingwiści oraz inni zaczęli dostrzegać oraz próbować charakteryzować proces krystalizowania się obszaru pogranicza kulturowego. Bazując na powstałej jeszcze w latach osiemdziesiątych klasyfikacji Józefa Chlebowczyka, który wyróżnił pogranicze stykowe oraz przejściowe, badacze (m. in. Andrzej Sadowski, Grzegorz Babiński, Antonina Kłoskowska, Jerzy Nikitorowicz, Zofia Staszczak, Elżbieta Smułkowa) zaczęli rozszerzać zagadnienie wyodrębniając i charakteryzując pogranicze terytorialne oraz mentalne. W miarę upływu czasu powstało wiele tekstów, z zakresu różnych dziedzin naukowych, poruszających zagadnienia szeroko rozumianego pogranicza kulturowego.

Powołanie pracowni umożliwi nie tylko zebranie i usystematyzowanie dotychczasowych materiałów źródłowych, ale pozwoli również na prowadzenie własnych badań. Współpraca w ramach wydziału, uniwersytetu oraz z innymi jednostkami naukowymi i kulturalnymi stworzy przestrzeń naukową dla badaczy z różnych dziedzin naukowych. Tego rodzaju inicjatywa stworzyłaby nową płaszczyznę porozumienia, umożliwiłaby wymianę informacji oraz pozwoliła odpowiedzieć na aktualne pytania dotyczące problemów związanych z pograniczem kulturowym.

CELE

  1. Badania w zakresie pogranicza kulturowego – zarówno w ujęciu teoretycznym jak i w praktycznym w formie wyjazdów studyjnych
  2. Integracja środowiska naukowego zajmującego się pograniczem kulturowym (szczególnie w obszarze Europy Środkowo-Wschodniej)
  3. Przyszła współpraca pomiędzy jednostkami uczelnianymi oraz instytucjami kultury
  4. Badania w zakresie teoretycznym
  5. Badania w zakresie praktycznym – wyjazdy studyjne (sporządzanie z wyjazdów sprawozdań, gromadzenie materiałów badawczych)

PLANY

  1. Organizacja cyklów wykładów (seminariów) poświęconych pograniczom występującym na obszarze Europy Środkowo-Wschodniej. W zamierzeniu będą to zarówno pogranicza na styku grup narodowych (np. pogranicze polsko-rosyjskie, polsko-niemieckie, polsko-ukraińskie, polsko-czeskie, polsko-białoruskie, itd.), regiony Europy Środkowo-Wschodniej (np. Galicja, Łużyce) oraz regiony leżące na terenie Polski (np. Kaszuby, Warmia, Mazury, Pomorze, Dolny i Górny Śląsk)
  2. Organizacja wyjazdów studyjnych w celu przeprowadzenia badań naukowych
  3. Organizacja konferencji dotyczących tematyki pogranicza kulturowego, umożliwiających zainicjowanie współpracy badaczy różnych dyscyplin naukowych
  4. Publikacja artykułów w opracowaniach zbiorowych (np. badaczy różnych dyscyplin naukowych, którzy podejmują tematy dotyczące pogranicza kulturowego, zarówno w zakresie teoretycznym jak i praktycznym)

WYDARZENIA

dr Grzegorz Gąsior o Śląsku Cieszyńskim 1920
wywiad z 27.07.2020r.